Jak sprawdzić zgodność wentylatorów oddymiających z PN‑EN12101‑3?

Czy wentylatory osiowe i promieniowe mogą mieć klasę F400?

Tak. Osiowe i promieniowe występują w wersjach F400, o ile dany model ma ważny certyfikat EN 12101-3 dla swojej konfiguracji. Klasa F400 oznacza pracę w temperaturze 400°C przez czas podany w certyfikacie, na przykład 60 lub 120 minut. Zgodność dotyczy kompletnego wyrobu. Ważne są średnica, wersja silnika, kierunek obrotów, akcesoria i sposób montażu. Potwierdzeniem są dokumenty producenta, w tym deklaracja właściwości użytkowych i instrukcja eksploatacji. W systemach budynków mieszkalnych takie wentylatory oddymiające pracują zwykle z napędem bezpośrednim i mają elementy odporne na wysoką temperaturę.

Jak działają wentylatory oddymiające osiowe i promieniowe?

Osiowe przepychają dym wzdłuż osi wirnika. Dają duży przepływ przy niższym wzroście ciśnienia. Dobrze sprawdzają się na krótszych odcinkach i przy mniejszych oporach instalacji. Promieniowe zmieniają kierunek przepływu o 90°. Dają wyższe ciśnienie, więc lepiej pokonują opory długich kanałów, filtrów czy klap. Przy tej samej wydajności mogą być większe i cięższe, ale zapewniają stabilniejszą pracę w rozbudowanych sieciach kanałów. W oddymianiu oba typy są stosowane. Wybór zależy od układu kanałów, wymaganej wydajności i dostępnego miejsca.

Jak temperatura i czas pracy F400 wpływają na wybór wentylatora?

Im wyższa temperatura i dłuższy czas pracy, tym większe wymagania dla silnika, łożysk, wirnika i obudowy. To ogranicza dostępne średnice i prędkości obrotowe. W praktyce modele F400 mają niższe dopuszczalne obroty niż wersje do wentylacji ogólnej. Wydajność i ciśnienie muszą być osiągane bez przegrzewania elementów. Wpływa to też na sposób montażu, na przykład długości odcinków prostych przed i za wentylatorem oraz na wymagane akcesoria. Jeżeli system ma pracować rewersyjnie, potrzebny jest wyrób z badaniami w obu kierunkach przepływu.

Jak dobrać moc i wydajność przy zamianie typu wentylatora?

Najpierw trzeba określić wymagany przepływ powietrza i opory instalacji w trybie pożarowym. Potem porównać charakterystyki nowych modeli w warunkach F400. Dobrą praktyką jest uwzględnienie spadku sprawności w wysokiej temperaturze. Przy przejściu z osiowego na promieniowy lub odwrotnie warto przeanalizować krzywe pracy i punkty pracy instalacji.

• Określ strumień powietrza i wymagane ciśnienie na podstawie projektu oddymiania.
• Sprawdź charakterystykę wentylatora w temperaturze 400°C dla deklarowanego czasu pracy.
• Zwróć uwagę na możliwą rewersję oraz kompatybilność z klapami i kratkami.
• Skontroluj masę i drgania oraz dobór wibroizolatorów i elastycznych łączników.
• Dobierz moc i zabezpieczenia elektryczne z zapasem dla rozruchu w trybie pożarowym.

Jakie ograniczenia montażowe wpływają na wybór typu wentylatora?

Warunki zabudowy często przesądzają o typie. Osiowe są krótsze w kierunku przepływu, więc łatwiej mieszczą się w pionach i szybach. Wymagają jednak odcinków prostych dla stabilnego przepływu. Promieniowe potrzebują miejsca na obudowę i zmianę kierunku. Dają za to większą swobodę prowadzenia kanałów. Znaczenie mają też:

• dostęp serwisowy do wirnika i silnika,
• nośność stropu lub dachu oraz możliwość wprowadzenia elementów tłumiących drgania,
• odległości od klap pożarowych i elementów wrażliwych na temperaturę,
• odporność ogniowa przegród i przejść instalacyjnych,
• dopuszczalny poziom hałasu poza trybem pożarowym.

Czy sterowanie i zasilanie trzeba modyfikować przy zamianie typu?

Często tak. Inny typ oznacza inną moc, prąd rozruchowy i czas dobiegowy. To może wymagać zmian w zabezpieczeniach oraz w centrali sterującej. Jeśli system ma pracować rewersyjnie lub dwubiegowo, konieczne są odpowiednie styczniki i logika sterowania. Przemiennik częstotliwości w trybie pożarowym jest dopuszczalny tylko wtedy, gdy cały układ ma odpowiednie dopuszczenia. Kluczowe są także kable o odpowiedniej odporności ogniowej oraz zasilanie gwarantowane, zgodne z projektem ochrony przeciwpożarowej.

Jak serwis i trwałość różnią się między typami wentylatorów?

Osiowe mają prostszą budowę i zwykle prostsze przeglądy. Promieniowe są bardziej złożone, ale lepiej radzą sobie z długimi kanałami i zmiennymi oporami. W obu przypadkach istotne są regularne testy funkcjonalne, kontrola łożysk, stanu wirnika i połączeń elektrycznych. Napęd bezpośredni ogranicza liczbę elementów podatnych na zużycie. Żywotność podnosi prawidłowy montaż, wyważenie wirnika i czyste filtry oraz kanały. Harmonogram i zakres przeglądów wynikają z dokumentacji technicznej produktu i przepisów.

Czy warto zlecić audyt oddymiania przed wymianą wentylatora?

Tak. Wymiana jednego elementu może naruszyć zgodność całego systemu. Audyt weryfikuje obliczenia przepływów, zgodność z projektem oraz komplet dokumentów, w tym certyfikaty EN 12101-3. Pozwala też wykryć ograniczenia montażowe i ryzyka w sterowaniu oraz zasilaniu. Dzięki temu dobór nowego wentylatora oddymiającego jest pewniejszy, a system pozostaje spójny i skuteczny.