Jak wybrać terapię uzależnień behawioralnych dla nastolatka?

Coraz więcej rodziców widzi, że granie, telefon czy media społecznościowe przejmują dzień ich dziecka. Granica między pasją a problemem bywa cienka. Kiedy potrzebna jest profesjonalna pomoc i jak ją wybrać mądrze?

W tym artykule znajdziesz praktyczne wskazówki. Dowiesz się, jak rozpoznać uzależnienie behawioralne u nastolatka, kiedy sięgnąć po terapię oraz jakie formy wsparcia działają w praktyce. Pokażemy też, jak włączyć rodzinę i szkołę oraz jak ocenić placówkę i specjalistę.

Jak rozpoznać uzależnienie behawioralne u nastolatka?

Kluczowe są utrata kontroli nad zachowaniem i rosnące koszty w nauce, relacjach i zdrowiu.
Uzależnienie behawioralne to przymus wykonywania danej czynności mimo szkód. U nastolatków dotyczy to najczęściej gier online, telefonu i mediów społecznościowych, ale także zakupów, pornografii, ćwiczeń, jedzenia czy hazardu online. Nie chodzi o sam czas spędzony przy aktywności, lecz o to, że nastolatek nie potrafi przerwać. Pojawiają się typowe sygnały:

• częste myśli o danej czynności i planowanie kolejnych okazji
• próby ograniczenia, które szybko kończą się niepowodzeniem
• drażliwość, niepokój lub smutek, gdy nie można wykonywać aktywności
• zaniedbywanie szkoły, snu, relacji i zainteresowań
• ukrywanie skali problemu, kłamstwa, impulsywne wydatki
• utrata kontroli nad pieniędzmi lub czasem
• kontynuowanie mimo strat i konfliktów

Jak ocenić, kiedy terapia jest konieczna dla nastolatka?

Terapia jest potrzebna, gdy problem się nasila i wykracza poza domowe możliwości.
Jeśli wprowadzone zasady w domu nie działają, a szkody rosną, warto sięgnąć po profesjonalną ocenę. Sygnałami są silne konflikty, spadek ocen, izolacja, wyczerpanie, myśli rezygnacyjne lub ryzykowne zachowania. Pomoc wskazana jest także wtedy, gdy współwystępują objawy depresji, lęku, ADHD czy zaburzeń snu. Specjalista przeprowadzi wywiad z nastolatkiem i rodzicem, uwzględni kontekst szkolny i rodzinny oraz zaproponuje plan wsparcia. Wczesna interwencja ułatwia zmianę i skraca czas leczenia.

Jakie formy terapii uzależnień behawioralnych warto rozważyć?

Najczęściej skuteczne jest połączenie psychoterapii, pracy nad nawykami, wsparcia rodziny i rówieśników.
Psychoterapia jest podstawą. Sprawdza się terapia poznawczo‑behawioralna, która uczy rozpoznawać bodźce i nawyki, oraz trening umiejętności regulacji emocji i impulsywności. Pomocne bywają elementy terapii akceptacji i zaangażowania oraz pracy schematów, szczególnie gdy w tle są trudne doświadczenia. Terapia rodzinna porządkuje zasady w domu i wzmacnia współpracę. Formy organizacyjne to terapia ambulatoryjna, program dzienny lub konsultacje online. Wsparcie farmakologiczne rozważa się przy współwystępujących zaburzeniach, na przykład lęku czy ADHD. Uzupełnieniem mogą być grupy wsparcia dla młodzieży oraz psychoedukacja dla rodziców.

Jak wybrać między terapią indywidualną a grupową dla młodzieży?

Decyzja zależy od potrzeb nastolatka, bezpieczeństwa i gotowości do pracy w grupie.
Terapia indywidualna daje poczucie bezpieczeństwa i pozwala pracować nad wstydem, traumą, tożsamością i motywacją. Często to dobry początek. Grupa rówieśnicza uczy umiejętności, zmniejsza poczucie izolacji i daje korektywne doświadczenia. Bywa szczególnie cenna przy grach online i mediach społecznościowych. W praktyce łączy się oba formaty. Indywidualna służy pracy w głąb i planowaniu zmiany, a grupowa pomaga trenować nowe zachowania i uzyskiwać wsparcie. O wyborze decydują także czynniki takie jak lęk społeczny, nasilenie objawów oraz tematy wymagające dyskrecji.

Jak zaangażować rodzinę i szkołę w proces terapeutyczny?

Włączenie rodziny i szkoły zwiększa skuteczność i spójność zasad.
W domu warto ustalić jasne reguły, na przykład godziny i miejsca korzystania z technologii, oraz wprowadzić strefy bez ekranów. Pomaga rodzinny kontrakt, wspólne aktywności i regularne rozmowy o postępach bez oceniania. Po stronie szkoły ważny jest kontakt z wychowawcą lub psychologiem oraz plan wsparcia, który obejmuje monitorowanie funkcjonowania, sygnały ostrzegawcze i zasady korzystania z urządzeń. Dobrze, gdy jeden dorosły koordynuje informacje między domem, terapeutą i szkołą. Spójność komunikatów ogranicza konflikty i sprzyja trwałej zmianie.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze specjalisty i placówki?

Liczą się doświadczenie w pracy z młodzieżą, jasny plan terapii i podejście do źródeł problemu.
Weryfikuj kwalifikacje, superwizję i doświadczenie w terapii uzależnień behawioralnych u młodzieży. Zapytaj o sposób diagnozy, udział rodziny, pomiar postępów i plan zapobiegania nawrotom. Dobrze, gdy placówka pracuje integracyjnie i uwzględnia emocje, traumę i rozwój tożsamości, a także współwystępowanie zaburzeń, na przykład ADHD czy depresji. W naszym Prywatnym Ośrodku Leczenia Uzależnień i ADHD – Inaczej‑RKM w Warszawie prowadzimy terapię uzależnień behawioralnych w nurcie integracyjnym z pracą nad traumą, emocjami i tożsamością. Bliskie jest nam podejście „nie pytaj, dlaczego nałóg. Zapytaj, dlaczego ból?”. Ważne są też kwestie praktyczne, takie jak dogodne terminy, możliwość sesji online i przejrzyste zasady współpracy.

Jak wygląda typowy plan terapii i czego oczekiwać po roku?

Plan obejmuje diagnozę, stabilizację, zmianę nawyków i utrwalanie, a po roku często widać wyraźną poprawę funkcjonowania.
Na początku odbywa się diagnoza problemu, cele i kontrakt. Tworzy się plan bezpieczeństwa, a rodzina dostaje konkretne wskazówki. Następnie nastolatek uczy się rozpoznawać wyzwalacze, regulować emocje i budować nowe rytuały dnia, na przykład higienę snu, przerwy od ekranu, aktywność ruchową. Później pracuje się głębiej nad źródłami napięcia, relacjami i poczuciem tożsamości. Ostatni etap to utrwalanie zmian, testowanie nowych umiejętności w realnych sytuacjach i plan zapobiegania nawrotom. Po około roku wiele osób lepiej zarządza czasem, wraca do nauki i relacji oraz ma narzędzia na trudniejsze chwile. Tempo jest indywidualne, a nawroty bywają elementem procesu i sygnałem do korekty planu.

Co zrobić teraz, jeśli obawiam się o zachowanie mojego nastolatka?

Zbierz fakty, porozmawiaj spokojnie i umów pierwszą konsultację.
Przez kilka dni notuj sytuacje trudne, emocje i czas spędzany na danej aktywności. Porozmawiaj z dzieckiem bez oskarżeń, opisz obserwacje i wspólny cel, na przykład lepszy sen czy mniej konfliktów. Wprowadź małe zmiany, takie jak stałe godziny snu i ograniczenie bodźców wieczorem. Ustalcie kilka zasad korzystania z technologii oraz miejsca bez ekranów. Jeśli pojawia się silny kryzys emocjonalny, poszukaj pilnej pomocy w lokalnych punktach wsparcia. Równolegle umów konsultację u specjalisty, aby ocenić, czy potrzebna jest terapia uzależnień behawioralnych i w jakiej formie.

Wybór terapii to nie jednorazowa decyzja, lecz proces. Najlepsze efekty przynosi spójność działań domu, szkoły i terapeuty oraz podejście, które widzi nie tylko zachowanie, lecz także stojący za nim ból i potrzeby rozwojowe nastolatka. Dobrze zaplanowana terapia uzależnień behawioralnych daje realne narzędzia do zmiany i pomaga odzyskać równowagę.

Umów konsultację w naszym ośrodku w Warszawie i sprawdź, czy terapia uzależnień behawioralnych będzie właściwym wsparciem dla Twojego nastolatka.